TİROİD BEZİ HASTALIKLARINDA MERAK EDİLENLER

Tiroid Bezi neden önemlidir,olmaması ne önem taşır?
Tiroid bezi genel anlamda tiroid hormonu salgılayan bir iç salgı bezidir. Tiroid hormonu vücudun bütün dokuları ve organlarının enerji kullanımını yönetmek başta olmak üzere, vücudun yapısal gelişim ve degişimindeki sentezleri ve vücudun savunma sistemini
yöneten hormonların en önemlisidir . Mutlak yoklugu yaşamla kabil degildir.

Bu hormonun mutlak yoklugu nasıl yaşamı bitiriyorsa normalden fazla imal edilmeside yaşamı dogrudan tehdit eden hastalıklar oluşturur.
Genel anlamda tiroid hormonunun üretildigi asıl yer tiroid bezi olmakla beraber, bazı yumurtalık tümörlerinde de tiroid hormonu salgılandıgı bilinmektedir .Yani çok az sayıda da olsa bu tümörlere baglı tiroid hormon fazlalıgı asıl tiroid hormonu üreten tiroid bezine
baglı olmayabilir.

Burada konuya dogrudan tiroid bezinin etkili ürününü (tiroid hormonunu) ele alarak girdim , nedeni tiroid genel hastalıklarını sizlere daha iyi anlaşılabilir bir dille anlatmak için.

Tiroid hormonunun az veya çok salgılanması durumunda insan vücudunda olagelen pek çok degişiklik ve şikayet tiroid bezi dışında pek çok hastalık tarafından oluşturulan şikayet ve degişikliklerle benzerlik göstermektedir. Yani tiroid hormonu normal sınırlarda oldugu
halde hasta bu yakınmaları kendinde hissediyorsa bu şikayetleri tiroid bezi dışında başka bir organa ait demektir.

Nitekim pek çok anksiyete hastası ve pek çok kalp hastası bize tiroid hastasıyım diye baş vuruyorlar. İleride detaylarını izah edecegim tiroid bezinde büyüme tesadüfen bu anksiyete ve kalp hastalıgı gibi hastalıklar ile beraber oluyorsa, bu durum hastada asıl hastalıgının tiroid bezi büyümesine baglı oldugu yanlış inancını oluşturuyor. Keza tiroid bezi hormon salgısında azalma veya çoğalma şeklinde değişiklikler de bu yakınlamarın sebebi olabiliyor. Bu nedenle pek çok tiroid bezi büyümesi , hastada yanlış yargıların gelişmesine
sebep oluyor.

Bir örnekle açıklarsak , aşırı sinirlilik hali,sinirlenince ellerde oluşan titremeler, aşırı zayıflama , kalbin normalden hızlı çalışması ,  yemek yedigi halde kilo alamama kolesterol seviyesinde degişmeler, tiroid hormonu fazlalıgına baglı olabilecegi gibi , onunla hiç ilgisi olmaksızın kalp hastalıgına , ruhsal bir hastalıga , yada bir karaciger hastalıgınada baglı da olabilir.
Burada ayırıcı tanı için , tiroid hormon seviyesinin belirlenmesi gerekir.

Diger önemli bir tiroid bezi degişimi ise tiroid bezinin anatomik ve hücresel yapısında olagelen degişikliklerdirki, bunlara genel
anlamda tiroid bezi tümörleri ve tiroid bezinin tümöral hücresel degişiklik göstermeden oluşan tiroid bezi büyümeleri ( halk arasın
deyimiyle guatr ) olarak görürüz.
Son olarak tiroid bezinin bu tümöral kitle içermesi ile beraber aynı zamanda fonksiyonel olarak hormon salgısındada degişiklikle
içerdigi durumuda kısaca özetlersek. Tiroid içinde gelişen tümöral kitleler tiroid bezinin otokontrolünden bagımsız aşırı tiroid ho
salgılayabilirler, tiroid beziyle aynı oranda hormon salgılayabilirler yada hiç hormon salgılamayabilirler.

Şimdi bu özetledigimiz üç ayrı durumu kısaca sorularla anlamaya çalışalım.

1_Guatr nedir:

Guatr halkın arasında deyimiyle boyun bölgesinde yer alan bir kelebek şeklindeki tiroid bezinin büyümesi durumuna verilen isimdir.

Tıbbi manada ise Guatr tiroid bezinin tümöral gelişim ihtiva etmeyen büyümelerine verilen isimdir.

2_Guatr neden oluşur:

İnsanda tümör ihtiva etmeyen tiroid bezi büyümesinin en sık nedeni tiroid hormonu yapımında kullanılan iyot alınımının yetersiz olmasıdır . Bazen iyot alınımı normal
olmasına ragmen hormon yapımındaki aşamalardan birinde enzim eksikligi yada benzer bir bozukluk sonucu hormon imalinin yetersiz olmasıdır.

3_Tiroid bezindeki her büyüme guatrmıdır?

Hayır Tiroid bezindeki büyümelerin çogu tiroid bezini oluşturan hücrelerden birinin kontrolsüz çogalması sonucu oluşan tiroid tümörleridir.

4_Tiroid nodülü nedir?

Nodül latince şişlik demektir.Tiroid bezindeki herhangi bir şişlige verilen addır . Bu şişlik masum bir tiroid bezi kisti olabilecegi gibi,bir tiroid tümörüde olabilir.

5_Tiroid bezindeki nodül yada nodüllerin niteligini belirleyen testler varmıdır bunlarla neler belirlenebilirir?

Evet tiroid bezindeki şişlikleri (nodülleri) görüntüleyen testler vardır.
- ULTRASONOGRAFI bu şişliklerin kistmi yoksa bir solid tümörmü oldugunu belirler.
- SINTIGRAFI bu şişliklerin kontrolsüz hormon salgılayan bir tümörmü , yoksa hormon salgılamayan bir tümörmü oldugunu belirler.
- DIREKT RÖNTGEN veya MR TOMOGRAFI , bu tümörün kanser olabilecegini şüphelendirecek kalsiyum birikintileri içerip içermediğini  belirler.

6_Tiroid bezindeki her kitle ( nodül ) Kansermidir ? yada Kanser öncüsümüdür?

- Hayır tiroid bezindeki BASIT KISTLERIN hiç bir kanseröz degişim gösterdig belirlenmemiştir.
- KOMPLIKE KIST olarak adlandırılan kist duvarındaki kalınlık farkı ve kist içine parmak gibi hücre yıgını şeklinde gelişen oluşumlar biyopsi alınarak kanser olmadıgı teyid edilene dek kanser riski yoktur denemez.
- NODÜL diye tanımlanan kitleler eger solid kitleler ise bunlar kanser olabilir veya kanser hücresi içermeyen iyi huylu tümörler olabilir.

7_Solid Nodüller Mutlaka kanser yada kanser öncüsümüdür:

Hayır, pratik olarak :
- Tek ve hormon salgılamayan solid nodüllerde %17 civarında kanser çıkma sıklıgı vardır.
- Tek ve hormon salgılayan nodüllerde bu risk %5 civarındadır,
- Çok sayıda (MÜLTIPLE) nodüler hiperplazi denen durumlarda bu oran %3 civarındadır.

8_Tiroid nodüllerinde kanser oldugunu belirten kan tahlili varmıdır?

- Tiroid bezindeki C-hücresi denen Kalsitonin isimli horman salgılayan hücrelerin tümörlerinde (MEDÜLLER TIROID KANSERI) kanda kalsitonin yükselmesi bir ön habercidir.
- Yine tiroid bezinden salgılanan TIROGLOBULIN düzeyinin kanda yükselmesi tiroid hücresi kaynaklı bir kanserin ön habercisi olmasada cerrahi tedavide ve ileri dönem nükslerde tedavinin başarısı veya hastalıgın nüksü açısından bir uyarıcıdır.

9_Hipetiroidi nedir? ne zaman olur?

Tiroid bezinin vücudun günlük ihtiyacının dışında fazla hormon salgılaması sonucu ortaya çıkan durum olup vücutta bazı degişikliklere neden olan durumdur.

Bu degişiklikler genel anlamda
-iştah arttıgı halde zayıflama
-kalp atışlarında sayısal artış ( herhangi bir efor yapmadan istirahat halinde bile )
-sıcaga toleransın azalması
-aşırı terleme
-ellerde ince titremeler
-sinirlilik hali , aşırı duyarlılık , ileri durumda depresyon
-ciltte incelme alt eksteremite( bacaklarda) cildinde kabalaşmalar
-saçların dökülmesi , incelmesi,
-sindirim sisteminde degişmeler ishalden kabızlıga kadar.
-nefes darlıgı hissi
-huzursuzluk
-kalpte ritim bozuklukları meydana getirir.

Bu genel belirtiler pek çok diger kalp ve ruhsal hastalıkla beraber şeker hastalıgı gibi metabolizma hastalıklarında da olur.Burada ayırıcı tek unsur kanda serbest tiroid hormon düzeyinin belirlenmesidir.

HİPERTİROİDİ
- Sıklık sırasına göre en çok OTOIMMÜN diye tanınlanan otoimmün antikorlarca oluşturulur.
- Ikinci sırada HORMON SALGILAYAN TIROID TÜMÖRLERI yer alır.
- Tiroid bezinin viral yada otoimmün kaynaklı iltihapları sonucu tiroid bezi hücrelerinin parçalanmasıyla aşırı hormon açıga çıkışı bir diğer hipertiroidi sebebidir.
- Daha az olarak TIROID HORMONU SALGILAYAN YUMURTALIK TÜMÖRLERİ sebep olur.

Hipertiroidi kesin tanısında:

T3-T4 olarak kısaltılarak belirtilen hormonlardan biri yada her ikiside yükselir.

TSH dedigimiz tiroid bezini hormon salgılamasını sağlayan hipofiz bezi hormonu seviyesi düşer.

Hipertiroidi tedavisi:
Genel anlamda hangi sebeple olursa olsun hipertiroidi tanısı konan hastanın tedavisinin ilk aşaması tiroid hormonu yapımını durduran ilaçlarla tiroid hormonu seviyesini normal sınırlara getirmektir.

Bu tedavi süeresi hastadan hastaya degişmekle beraber 10 ile 20 gün kadar olup,ancak bazen Basedow Hastalıgında oldugu gibi birkaç ay süre alabilir.
İlaç tedavisiyle normal sınırlara çekilen tiroid hormonu seviyesi testlerle teyid edildikten sonra, hipertiroidiye sebep olanhastalıgın niteligine göre:
- Radyoaktif iyot tedavisi,
- Uzun süreli düşük doz antitiroid ilaç tedavisi
- Cerrahi tedavi olmak üzere 3 ayrı tedavi seçenegi bulunmaktadır.

Burada en kesin tedavi çözümü şahsın hastalıgının gerçek tanısına göre şöyledir:

- Hipertiroidi yapan hertürlü tümöral, yada nodüler gelişimde ilk kökten tedavi edici seçenek cerrahidir (ameliyatla tiroid bezinin tamamının çıkartılması).
- Basedow gibi otoimmün antikorların yol açtıgı hipertiroidi vakalarında ekzoftalmi dedigimiz gözlerde dışa fırlama belirtisi yoksa , tiroid bezi içinde ultrason incelemesinde nodüler gelişime rastlanmamışsa her 3 tedavide seçilebilir . Ancak her üç tedavini
beklenmeyen ve beklenen yan etkileri hastaya anlatılır.
- Basedow Hastalığının eksoftalmik şeklinde cerrahi tedavinin belli bir oran dahilinde ameliyattan sonra ekzoftalminin de gerilemesini sagladıgı kanıtlanmıştır.Yani bu formda da cerrahi ilk seçenek olmaktadır.
- Haşimato Tiroidit dedigimiz formda zaman zaman hipertiroidi atakları hastalıgın seyrinde görülebilir , ultrason incelemesinde tiroid bezinde kitle nodül yok ise burada hipertiroidi düzelene kadar ilaç tedavisi yeterlidir.
- Haşimato Tiroiditinde de tiroid bezi içinde nodüler bir kitlenin belirlenmesi cerrahi tedaviyi ilk seçenek haline getirir.
- Viral orijinli yada otoimmün subakut tiroiditlerin alevlenme dönemlerinde tiroid hormon düzeyi normale gelene kadar antitiroid tedavi kullanılabilir . Hormon seviyesi normale gelince ilaç kesilir . Genel anlamda kısaca Hipertiroidi tedavi özeti bunlardan ibarettir.